بررسی جدایی‌گزینی‌های اجتماعی- فضایی مهاجران در شهر مشهد

جدایی‌گزینی‌های اجتماعی-فضایی یکی از مهم‌ترین چالش‌های کنونی کلان‌شهرهایی نظیر مشهد است. یکی از زمینه‌های بروز این پدیده حضور مهاجران در شهرهاست که با توجه به ترجیحاتشان مکان‌های خاصی از شهر را برای سکونت انتخاب می‌کنند و براساس آن بر جدایی‌گزینی اجتماعی-فضایی شهری می‌افزایند. مطالعة حاضر درصدد است تا چگونگی سکونت مهاجران در شهر مشهد و ترجیحات آن‌ها را در انتخاب محل سکونتشان بررسی کند. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها به داده‌های دست دوم سرشماری و طرح تفصیلی مشهد مراجعه شده است، همچنین برای تحلیل داده‌ها از شاخص‌های دوگروهی و چندگروهی، تحلیل‌های فضایی موران و نقاط داغ و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد با توجه به شاخص جدایی‌گزینی چندگروهی که برابر با 44/0 است و با توجه به آمارة موران، مهاجران به‌صورت خوشه‌ای و جدا افتاده در شهر مشهد زندگی می‌کنند؛ یکی از مهم‌ترین ترجیحات آن‌ها برای انتخاب محل سکونت، حضور همنوعانشان در همسایگی آن‌هاست. از سوی دیگر، وجود ارتباط معنادار بین سهم مهاجران از جمعیت نواحی شهری و تعدادی از متغیرهای پایگاه‌های اقتصادی- اجتماعی و خانوادگی، بیانگر این موضوع است که مهاجران مشهد عمدتاً مکان‌هایی را برای سکونت انتخاب می‌کنند که با توجه به خواستگاه اقتصادی و اجتماعی‌شان برای آن‌ها قابل استطاعت است؛ به همین دلیل با خواستگاه ضعیف‌تر عمدتاً در مناطقی سکونت می‌کنند که از نظر کالبدی- سکونتی در شرایط مساعدی قرار ندارد. درنتیجه، این عوامل ضمن جداکردن مهاجران از بافت اصلی شهر و از یکدیگر، جدایی‌گزینی و شکاف ‌فضایی را در مشهد تشدید می‌کند و مانع از تحقق انگارة توسعة پایدار می‌شود.